Jak obliczyć próg rentowności? Matematyka biznesowa w praktyce [WZORY + PRZYKŁADY]

Próg rentowności, znany też jako break-even point (BEP), jest jednym z najważniejszych pojęć, które powinieneś mieć w małym palcu jako przedsiębiorca. Jak go obliczyć?

Wiedza dotycząca wyliczania progu rentowności jest niezwykle istotna na wielu płaszczyznach. Przede wszystkim, obliczając próg rentowności możemy ocenić, czy prowadzenie działalności jest w ogóle opłacalne.
Na podstawie obliczeń możesz także ustalić cenę końcową produktu lub oferowanej usługi, która pozwoli Ci na osiągnięcie planowanych zysków.

Jednym słowem – znajomość tego pojęcia i umiejętność obliczania progu rentowności to absolutna podstawa dla każdego, kto chce rozpocząć własną działalność biznesową.

Jak w takim razie wyznaczyć próg rentowności i co musisz wiedzieć, żeby to zrobić?

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest próg rentowności
• Jak wyliczyć próg rentowności
• Czym jest rentowność działań handlowych w codziennym biznesie

Czym jest próg rentowności?

W ekonomii i biznesie próg rentowności to punkt, w którym całkowite koszty i przychody są sobie równe.

Jeśli Twoja firma osiągnie punkt rentowności, oznacza to, że nie przynosi strat, ale i nie generuje zysku. Całkowity zysk w punkcie progu rentowności jest równy zero. Próg rentowności to miejsce, w którym przychody z działalności pokrywają wszystkie koszty tej działalności.

Dopiero gdy przekroczysz próg rentowności, a więc Twoje przychody będą wyższe niż poniesione koszty, Twój biznes zacznie zarabiać. Tym samym będzie rentowny. Jeśli jednak sytuacja będzie odwrotna, a więc koszty przewyższają przychody, działalność będzie generowała straty i będzie nierentowna.

Przed obliczeniem progu rentowności warto wiedzieć, że istnieją różne rodzaje jego wyrażenia:

• ilościowy próg rentowności,
• wartościowy próg rentowności,
• procentowy próg rentowności,
• rozszerzony próg rentowności.

W dalszej części artykułu skupimy się na obliczaniu progu rentowności w ujęciu ilościowym i wartościowym.

Jak wyliczyć próg rentowności?

Żeby obliczyć swój break-even point musisz znać koszty prowadzenia działalności. Koszty ponoszone przez firmę dzieli się na koszty zmienne i koszty stałe. Czym się one różnią?

Koszty zmienne

Koszty zmienne to koszty zależne od różnych czynników, które zmieniają się wraz ze skalą produkcji czy wielkością sprzedaży. Do kosztów zmiennych należą np. koszty zakupu surowców i koszty energii potrzebnej do produkcji.

Koszty stałe

Koszty stałe ponosisz niezależnie od realizowanego poziomu produkcji, obrotu czy innych zmiennych. Przykładem kosztów stałych są m.in. czynsz, pensje pracowników oraz stałe opłaty abonamentowe.

Znając koszty zmienne i stałe dla danego okresu, możemy obliczyć próg rentowności w ujęciu ilościowym i wartościowym.

Próg rentowności w ujęciu ilościowym

Próg rentowności w ujęciu ilościowym pozwala odpowiedzieć na pytanie, ile sztuk produktów bądź usług musisz sprzedać, żeby firma wyszła na zero.

Obliczysz go według następującego wzoru:

Omówmy to na przykładzie.

• Cena, po której sprzedajesz twój produkt, wynosi 100 zł.
• Twoje miesięczne koszty stałe wynoszą 3000 zł.
• Koszty zmienne w przeliczeniu na 1 produkt wynoszą 50 zł.

Twój próg rentowności wynosi w tym wypadku 60 szt.

Oznacza to, że musisz sprzedać miesięcznie minimum 60 szt. produktu w cenie 100 zł, aby wyjść na zero. Dopiero jeśli sprzedasz więcej niż 60 szt. w skali miesiąca, zaczniesz zarabiać:

Próg rentowności w ujęciu wartościowym

Z kolei próg rentowności w ujęciu wartościowym odpowiada na pytanie, jakie przychody musi osiągnąć firma, żeby pokryć całkowite koszty działalności (czyli koszty stałe i zmienne). Oto wzór na próg rentowności w ujęciu wartościowym:

W rozważanym wcześniej przykładzie próg rentowności wynosi 6000 zł, ponieważ:

Wynik ten oznacza, że firma musi osiągnąć przychody równe co najmniej 6000 zł, żeby pokryć wydatki, a zarabiać zacznie wtedy, gdy wartość sprzedaży wyniesie więcej niż 6000 zł.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że dokonując takich obliczeń w dużej mierze dokonujemy jedynie symulacji określonego scenariusza biznesowego. W tej fazie operujemy zazwyczaj na znanych aktualnie wartościach – czyli uwzględniamy np. aktualne koszty surowców do produkcji.

Co jeśli wskutek rynkowych zawirowań owe koszty ulegną zmianie? Możemy mieć wówczas większe problemy z osiągnięciem progu rentowności – zwłaszcza jeśli był on wysoki już na starcie.

Aby zminimalizować ryzyko powinieneś możliwie precyzyjnie przewidzieć koszty i potencjalne zmiany cen na rynku. Warto również zadbać o to, by koszty stałe nie wzrastały znacząco.

Zbyt wysokie koszty działalności? Sprawdź, ile możesz zaoszczędzić
na automatyzacji pracy handlowców

Rentowność działań handlowych w codziennym biznesie

Próg rentowności jest nie tylko wskaźnikiem, który ma zastosowanie dla przedsiębiorstw i oceny większych biznesów z pełną strukturą kosztów stałych i zmiennych. Można go z powodzeniem zastosować do oceny rentowności prowadzonych na bieżąco działań handlowych.

Wyobraźmy sobie taką sytuację:

1. Masz na stanie ostatnie 1000 szt. produktu.
2. Zaproponowałeś go klientowi w cenie zakupu 90 zł netto (twój koszt wytworzenia produktu to 60 zł netto).
3. Kupujący zgodził się zakupić całość, ale ponieważ jest to produkt wychodzący z oferty, chciałby go uatrakcyjnić dla końcowego odbiorcy. Dlatego oczekuje dołożenia przez ciebie do każdej z 1000 szt. gratisowego gadżetu (koszt zakupu gadżetu to 3 zł netto) oraz sfinansowania druku ulotek w wysokości 30 tys. zł netto.

Czy taki deal jeszcze Ci się opłaca? Gdzie jest twój break-even point? Jak go wyliczyć dla takiej akcji promocyjnej?

Podsumujmy raz jeszcze dane wyjściowe:

Przydatny będzie poznany wcześniej wzór, gdzie kosztem stałym jest druk ulotek, a cena sprzedaży musi zostać pomniejszona o koszty zmienne (w tym wypadku koszt wytworzenia produktu i koszt gratisu).

Wynik 1111 szt. oznacza, iż sprzedaż 1000 szt. przy podanych założeniach będzie dla nas nieopłacalna. Inwestując dodatkowo w ulotki i gratis do produktu podstawowego wygenerujemy stratę.

Aby wyjść przynajmniej na zero na tej konkretnej transakcji, musielibyśmy sprzedać 1111 szt., a tyle w tym wypadku nie mamy do dyspozycji, gdyż jest to końcówka nakładu magazynowego.

Pamiętaj też o tym, że zysk pojawiłby się dopiero w momencie sprzedaży ponad 1111 szt., gdyż wspomniana ilość pozwoli nam jedynie osiągnąć break-even point.

Na co zatem możemy się zgodzić, aby przynajmniej nie dołożyć do interesu i wyjść na zero? Jeśli nie zmieniając zaproponowanej ceny zakupu, zgodzimy się na ulotki, ale zrezygnujemy z gratisu, wyliczenia będą przedstawiały się następująco:

Oznacza to, że sprzedając 1000 szt. nie zarobimy na tej transakcji, ale też na niej nie stracimy.

Profit pojawi się dopiero wtedy, gdy obniżymy wartość inwestycji w ulotki lub zaproponujemy klientowi wyższą cenę zakupu w zamian za dodatkowe inwestycje. Jeśli zależy nam nie tylko na tym, aby pozbyć się zalegającej końcówki towaru z magazynu, lecz także na zysku z tej konkretnej transakcji, nasze negocjacje powinny uwzględnić zmianę wspomnianych parametrów negocjowanej oferty.

Próg rentowności – Twój podstawowy wskaźnik

Jak pokazuje powyższy przykład, znając podstawowe elementy matematyki biznesowej, możesz opracować wiele scenariuszy negocjacyjnych jeszcze przed rozpoczęciem rozmów handlowych. Możesz także na bieżąco oceniać rentowność omawianych z klientem modyfikacji oferty, zanim dokonasz ostatecznych ustaleń.

Umiejętność obliczania progu rentowności to niezwykle istotny i praktyczny wskaźnik, który pozwoli Ci lepiej planować strategię rozwoju firmy i dostosowywać wartość ofert – to narzędzie, z którego będziesz korzystać często.

AUTOR TEKSTU:
Małgorzata Warda
Zobacz profil na Linkedin

Posiada ponad 20 lat praktycznego doświadczenia w zarządzaniu na wysokim szczeblu organizacjami na rynkach B2B i B2C, w ujęciu multichannel i omnichannel; ma na koncie ponad 2000 wynegocjowanych kontraktów – w tym z większością sieci handlowych na polskim rynku. Prowadzi firmę Warda Consulting Team (www.wardateam.com). Doradza firmom jak efektywnie zwiększyć sprzedaż i profitowość, prowadzi szkolenia z negocjacji w oparciu o matematykę biznesową.